Natuur

De natuur en het lijf

Natuurlijke omgevingen hebben bepaalde biologische eigenschappen die een gunstig effect kunnen hebben op de gezondheid van mensen. De verklaring hiervoor lijkt te vinden in het feit dat de mens het grootste deel van hun ontstaansgeschiedenis voor overleving afhankelijk was van de natuurlijke omgeving en haar hulpbronnen.

Fytonciden

Fytonciden zijn plantstoffen die bomen, struiken en planten aanmaken om zich te beschermen. Zodra er gevaar dreigt van dieren, insecten of micro-organismen zoals bacteriën en schimmels, worden deze stoffen afgescheiden door de plant om zich te beschermen tegen deze aanvallen. De stoffen hebben namelijk een schimmeldodend en antibacterieel effect. Het blijkt dat door de inademing van deze stoffen door mensen het ook bij hen een ontstekingsremmend en beschermend effect hebben. In Japan is door onderzoek aangetoond dat de inademing van fytonciden leidt tot verhoogde activiteit van Natural Killer cellen, de afweercellen die onder andere betrokken zijn bij de bestrijding van kankercellen. En deze cellen blijven door de fytonciden wel 30 dagen meer actief!

Micro-organismen

Macro- en microbiota zijn bacteriën, protozoa en etherische stoffen die door bomen en planten worden uitgescheiden in de lucht en in de aarde. Deze micro-organismen werden jaren terug gezien als ziekteverwerkers. Maar al sinds de prehistorie leven we nauw samen met deze macro- en microbiota en blijkt ons immuunsysteem zich te hebben aangepast aan deze ‘ziekteverwekkers’ zodat het geen vijanden zijn, maar juist ‘oude vrienden’ die essentieel zijn voor een goede immuunregulatie. Een omgeving met veel van deze micro-organismen verandert en verbetert de menselijke microbiota, die een hele belangrijke rol spelen in ons immuunsysteem. Dus hoe meer je jezelf blootstelt aan de stoffen van de bomen, planten, struiken en aarde, des te beter je afweersysteem. Dus lekker wroeten in de aarde, met blote voeten in het gras en je hoeft je handen niet zo goed te wassen als je in de natuur bent geweest!

Natuur en het brein

De positieve reactie van mensen op natuur is toe te schrijven aan een aangeboren liefde van mensen voor groen. Zij zijn het grootste deel van hun ontstaansgeschiedenis voor hun overleving afhankelijk geweest van de natuurlijke omgeving en haar hulpbronnen. Het in de natuur zijn werkt stress verlagend en het wordt ook wel de ‘biofilia hypothese’ genoemd, wat eigenlijk passie, of liefde voor het leven betekent. Volgens diverse wetenschappelijke studies, heeft het kijken naar de natuur of bewegen in een groene omgeving een positieve invloed op zowel de door mensen ervaren stress maar ook op lichamelijke stress reacties zoals het cortisolniveau in het speeksel (cortisol is een hormoon wat vrijkomt bij stress), de hartslag, het HDL (goede) cholesterol, en de bloeddruk.

Zintuigen

Als we in de natuur zijn, zijn het onze zintuigen die de prikkels waarnemen die we al eeuwen beoordelen als fijn of veilig. En met name die prikkels blijken nu nog steeds een positief effect te hebben op onze gezondheid.

• Horen
  Als we naar de natuur luisteren en we horen vogelgeluiden, betekende dat, dat de kust veilig was, er dreigde geen gevaar. En met een beetje geluk duidde het oorspronkelijk ook op de aanwezigheid van voedsel. Dit geldt ook voor het geluid van kabbelend water of het ruisen van wind in bladeren. Het blijkt dat als mensen deze geluiden horen, dat de hersenen activiteit laten zien wat past bij ontspanning, de zogenaamde α- golven.
• Zien
  Het zien van de kleuren groen (gras/ blad), blauw (lucht/ water) en paars (voeding?) laat een zelfde hersenactiviteit zien als bij de natuurlijke geluiden, de α- golven. Dit geldt ook voor het zien van kromme lijnen in plaats van rechte (zoals in een natuurlijk landschap) en fractale patronen (patronen die zich in verschillende groottes herhalen, zoals de boom, de tak , de bladnerf).
• Ruiken
  De geur van het voorjaar, het gemaaide gras, onze kleigrond, de zilte zeelucht, de zon op je huid… Probeer het je voor te stellen… Ruik je het al?
• Proeven
  Het proeven van voeding in zijn meest natuurlijke vorm, dus biologisch en onbewerkt, draagt bij aan een ontspannen gevoel. Het is immers die smaak die we al jaren gewend waren. Denk eens aan wildplukken of verzamelen in de natuur. En een beetje grond of zand binnen krijgen kan geen kwaad. Gelijk goed voor onze micro- organismen!
• Voelen
  Ook het voelen van natuur heeft een positief effect, zowel ontspannend, weerstand verhogend als conditie verbeterend. Het bewegen door de natuur, het lopen op een zachte en ongelijke ondergrond, het fietsen tegen de wind in, het zwemmen in open water. Maar denk bijvoorbeeld ook aan het effect van de temperatuur die je kunt waarnemen. Jezelf blootstellen aan kou heeft een ontstekingsremmend en weerstand verhogend effect. Als je hier meer over wilt weten, lees het volgende artikel over Natuur en temperatuur!

Piekeren

Er zijn ook aanwijzingen dat natuur een gunstige invloed kan hebben op piekeren. Een aantal onderzoeken naar de invloed van een natuurlijke omgeving op piekeren geven aanwijzingen dat wandelen in de natuur kan leiden tot minder piekeren ten opzichte van wandelen in de bebouwde kom. Studies laten ook zien dat effecten van het zijn in de natuur groter zijn voor mensen die meer behoefte hebben aan herstel van stress. Dus het zijn in de natuur is voor iedereen ontspannend, maar het heeft nog een groter effect bij mensen met stress of depressieve gevoelens.

Concentratie

Blootstelling aan “groen” kan ook leiden tot een betere concentratie. Onderzoek op dit vlak laat zien dat je werkgeheugen en je mentale veerkracht of flexibiliteit toeneemt. Het kijken naar afbeeldingen van natuur helpt ook, maar minder dan dat je ook echt in de natuur bent.

De reden waarom je brein beter werkt is omdat mensen in een natuurlijke omgeving even helemaal weg zijn van routinematige bezigheden en gedachten en trekken natuurlijke omgevingen automatisch de aandacht zonder dat het je moeite kost. Waarschijnlijk ook weer omdat we dit al miljoenen jaren gewend zijn. En hierdoor blijft er meer “ruimte” in je brein over voor de denkprocessen die op dat moment nodig zijn.

Natuur en temperatuur

Wij hebben zelf een soort thermostaat in ons lichaam om onze lichaamswarmte te regelen, en dat is bruin vetweefsel. Bruin vetweefsel bevat een type vetcel die in ons lichaam energie kan omzetten in warmte, dus warmteproductie door vetverbranding. In tegenstelling tot het “normale” witte vetweefsel, wat alleen als energieopslag werkt. En het blijkt dat we dit bruine vet zelf kunnen activeren door ons bloot te stellen aan koude!

Vetweefsel

Als volwassen vrouw bestaat je lichaamsgewicht voor ongeveer 20-25% uit vetweefsel en als volwassen man is dat voor ongeveer 15-20% van het lichaamsgewicht. De hoeveelheid vetcellen die je als volwassene hebt zijn bepaald in je jeugd. In je kindertijd en in je pubertijd groeien de vetcellen heel hard in grootte en aantal. Het zijn een soort kleine ballonnetjes, waarin vet wordt opgeslagen doordat ze rekbaar zijn en zich kunnen volzuigen met vet. Als een vetcel eenmaal té groot wordt, dan splitst die vetcel zich, waardoor het aantal vetcellen nog verder flink in aantal groeit. Het vermeerderen en splitsen van vetcellen stopt zo rond je 20e levensjaar. Na je 20e levensjaar blijft het totale aantal vetcellen verder constant. Als er zoveel vet moet worden opgeslagen dat je vetcellen het niet meer aankunnen, gaat het vet voor opslag naar andere organen, zoals de lever. En dit is echt ongezond.

Functies van vetweefsel

• Het vetweefsel isoleert tegen warmteverlies. Vet is namelijk een slechte warmtegeleider, dus vet zorgt dat je minder warmte afgeeft aan de omgeving en houdt zo je lichaamstemperatuur op orde.
• Vetweefsel is een schokdemper. Vet dat ligt rondom de belangrijke organen in de buikholte, bloedvaten en zenuwen heeft als functie deze kwetsbare organen te beschermen.
• Ongeveer 40% van de energie in je voeding wordt geleverd door vetten. Niet-gebruikte energie uit de voeding (koolhydraten, vetten of eiwitten) wordt in geconcentreerde vorm opgeslagen (triglyceriden) in je vetweefsel. Als er energie nodig is (als voeding niet beschikbaar is) kan het weer worden omgezet. Hierdoor levert vet energie aan andere weefsels in je lichaam, die het op dat moment nodig hebben.
• Vetweefsel geeft steun aan je lichaam. De vetcellen bepalen de vorm en vullen ruimtes op tussen de weefsels waardoor bijvoorbeeld organen op hun plaats gehouden worden.
• De vetcellen slaan niet alleen vet op, maar maken ook hormonen aan, die van invloed zijn op je energiestofwisseling, zoals leptine. Leptine kan een hongergevoel laten verdwijnen. Leptine is actief in je vetcellen. Leptine geeft een seintje zodra je net gegeten hebt, dat je vol zit. Je kunt stoppen met eten.  Nu is het zo dat hoe meer vet(cellen) je hebt des te meer leptine je in je lichaam hebt. Deze grote hoeveelheid leptine blijft continue signaaltjes aan de hersenen zenden. Dat lijkt goed, maar uiteindelijk worden de hersenen door de overkill aan signalen minder gevoelig voor het hormoon leptine. Je krijgt dus minder duidelijk een seintje dat je vol zit. Je wordt leptine-resistent en zal continue honger ervaren ondanks dat je voldoende hebt gegeten.

Drie soorten vetcellen

We hebben bruine, beige en witte vetcellen in ons lichaam. En die bruine vetcellen, daar kan je er niet genoeg van hebben.

• Bruine vetcellen zijn voor baby’s onmisbaar als warmtebron. Baby’s verliezen anders te veel warmte via het lichaamsoppervlak. Bruine vetcellen zijn ook aanwezig in de lichamen van kinderen en volwassenen. Rond je 20e levensjaar heeft bijna iedereen bruin vetweefsel, maar bij mensen boven de zestig is het bij de meesten fors afgenomen.

Bruin vetweefsel vind je vooral in de hals, om de wervelkolom, schouderbladen, nieren en in het gebied tussen de longen en heeft een belangrijke en goede functie. Bruin vet levert lichaamswarmte door de verbranding van vet naar vetzuren en glucose (energie).
Bruin vetweefsel is goed doorbloed en voorzien van zenuwen. De bruine vetcellen bevatten heel veel kleine vetbolletjes en kleine fabriekjes (mitochondriën) die vet kunnen omzetten in suikers en vetzuren. Deze energie kan je lichaam dan weer gebruiken om te bewegen en functioneren.

• Beige vetcellen zijn een soort bruine vetcellen verspreid in andere weefsels voor, zoals in wit vetweefsel en spierweefsel. Bruine en beige vetcellen lijken wat betreft uiterlijk sterk op elkaar en zijn allebei goed doorbloed. De beige cellen bevatten, net zoals de bruine vetcellen, veel kleine vetdruppeltjes en veel mitochondriën. Maar er zijn toch ook wel grote verschillen.
De beige vetcellen liggen verspreid door het witte vetweefsel samen met de witte vetcellen, dus door het hele lichaam. De beige vetcellen zitten dus verscholen tussen de witte vetcellen. De taak van de beige vetcellen lijkt in eerste instantie sterk op die van de witte vetcellen. Maar als de beige vetcellen worden blootgesteld aan kou, inspanning of bepaalde hormonen verandert hun taak en lijkt deze weer meer op die van de bruine vetcellen. De beige vetcellen verbranden dan net zo efficiënt vet als de bruine vetcellen dat doen en maken warmte aan.

• Witte vetcellen komen, als je volwassen bent, het meeste voor in je lichaam. Wit vet is passief, het is slecht doorbloed en er lopen nauwelijks zenuwen doorheen. De witte vetcellen dienen alleen voor opslag van energie (glucose) in de vorm van vet. Wit vetweefsel ligt vooral onder de huid, maar ook rond je organen. Rond de organen heeft het vetweefsel een beschermende en ondersteunende rol, want het vult lege ruimten op en zorgt dat de organen op hun plaats blijven liggen. Het vet in de handpalmen en voetzolen dient als stootkussen. Dus wit vetweefsel is nuttig, maar je moet er niet te veel van hebben.

Bruin vet activeren

Bruin vet wordt geactiveerd door kou, en vooral in de ochtend. Ga dus niet te warm gekleed naar buiten! Er wordt ook geadviseerd om de temperatuur in je huis te verlagen tot 17 graden of ’s ochtends een koude douche te nemen. Even wennen, maar het is super goed voor het activeren van je bruine vet maar ook voor je totale gezondheid! Bekijk deze video maar eens;
De kracht van een koude douche | OERsterk

Ook daglicht in de ochtend zorgt dat bruin vet actiever wordt. Voorwaarde is wel dat je slaapt op het ritme van je biologische klok. Het lichaam denkt bij wakker worden met daglicht dat het in actie moet komen, bruin vet gaat dan “vanzelf” aan de slag. Zie ook de webpagina “bioritme” over hoe daglicht je lijf beïnvloedt.
Voedsel is erg belangrijk! Wetenschappers ontdekten dat het eten van weinig koolhydraten en meer vetten en eiwitten zorgt dat het vetpercentage in de organen afneemt. Dat komt doordat het bruine vet hierdoor wordt geactiveerd. Het eten van fruit (vezels) en groente is belangrijk. Dit zorgt voor een goede functionerend microbioom die een seintje geeft aan je hersenen om minder te eten en meer te bewegen.
Kortom, begin je dag in de kou met veel licht én een goed ontbijt bestaande uit groente, fruit en weinig koolhydraten en dan komt het helemaal goed met jouw bruin vetpercentage!

Natuur en leefstijl

Als we kijken naar een gezonde leefstijl en natuur, zou je kunnen zeggen dat natuur een verbindende factor is tussen alle elementen die met een gezonde leefstijl te maken hebben zoals we ze op de startpagina zien en verder zijn uitgelegd. Dus kan bij een leefstijlverandering een hele grote rol spelen!

• De natuur is bij uitstek de plaats om te kunnen bewegen!
• De natuur heeft stress verlagende effecten.
• Door mee te bewegen in het bioritme van de natuur slaap je beter.
• Je blootstellen aan koude in de natuur leidt tot een verbeterd afweer- en immuunsysteem.
• Door in de natuur te zijn ervaar je een betere concentratie waardoor je leefstijlveranderingen makkelijker zijn vol te houden.
• Natuurlijke voeding eten, of zelf verbouwen, hoe klein dan ook, is lekker en gezond.
• In verbinding zijn met de natuur, en ook met anderen, geeft ons een groter gevoel van geluk.
• Misschien kun je door bovenstaande effecten bereiken dat je minder medicatie of andere verdovende/ ontspannende middelen nodig hebt? De huisarts kan hierbij helpen of adviseren.