Op dit moment wordt er in de media en in de gezondheidszorg veel gesproken over je leefstijl als medicijn. Dat komt omdat wetenschappelijk onderzoek steeds meer aantoont dat leefstijl ten grondslag ligt aan heel veel ziektes en aandoeningen. Wat leefstijl betekent en hoe deze jouw gezondheid kan beïnvloeden leggen we hieronder uit.
Een gezonde leefstijl
Onze gezondheid wordt beïnvloed door onze leefstijl en door onze leefomgeving. Een gezonde leefstijl zorgt ervoor dat je als persoon goed in je vel komt te zitten, zowel geestelijk als lichamelijk, leidt tot een hogere leeftijdsverwachting en kan zelfs (chronische) ziektes helpen voorkomen. Een gezond leefpatroon bestaat niet alleen uit goed eten, bewegen of niet roken. Ook een balans tussen werk en ontspanning
en een goede nachtrust is essentieel. Hieronder zullen we uitleggen hoe het komt dat jouw leefstijl effect kan hebben op jouw lichaam en welzijn.
Ontwikkelingen in de samenleving
Op het gebied van leefstijl zijn er in onze samenleving veel ongunstige ontwikkelingen. Chronische ziekten zoals diabetes type 2, hart- en vaatziekten, kanker en depressie veroorzaken de meerderheid van de ziektelast in Nederland en andere Westerse landen. De helft van de ziektelast door deze chronische aandoeningen is toe te wijzen aan een ongezonde leefstijl zoals roken, fysieke inactiviteit, chronische stress, slechte slaapkwaliteit en een ongezond eetpatroon. De laatste decennia wordt het ons erg makkelijk gemaakt om weinig te bewegen en veel te consumeren. Onze sociale en fysieke omgeving probeert ons steeds te verleiden om ongezond gedrag te vertonen – en vaak lukt dat.
Ontstaan van leefstijlziektes
De verklaring voor het ontstaan van chronische ziekten door een ongezonde leefstijl kan worden gevonden in de aanwezigheid van chronische laaggradige ontstekingen in het lichaam. Een laaggradige ontsteking wordt in het Engels ‘low grade inflammation’ genoemd. Het is een milde ontsteking die nauwelijks in het bloed aantoonbaar is. Bij een laaggradige ontsteking staat het immuunsysteem continu een beetje aan.
Normaal gesproken wordt het lichaam tegen schadelijke stoffen en ziekteverwerkers beschermd door onze lichaamsbarrières. Dit zijn de delen van ons lichaam die in contact staan met (de stoffen van) de buitenwereld, zoals onze huid, onze slijmvliezen en de darmwand. Ze zorgen dat alle bedreigingen van de buitenwereld worden tegengehouden. Maar onze Westerse leefstijl met chronische stress en ongezonde voeding zorgt ervoor dat deze lichaamsbarrières verhoogd doorlaatbaar worden. Het moment dat dit ontstaat is er meestal al sprake van het metabool syndroom, klachten rondom de stofwisseling waarbij er een te hoog cholesterol gehalte is, een hoge bloeddruk, overgewicht, een dikke buik en een hoge bloedsuikerspiegel. Maar je bent op dat moment nog niet ‘ziek’.
Doordat de schadelijke, lichaamsonbekende stoffen, ons lichaam in ‘lekken’ wordt het immuunsysteem geactiveerd. Dit systeem bepaald of er een heftige of milde immuunreactie ontstaat. Een heftige immuunreactie, zoals flinke koorts, kost veel energie. Als het lichaam beoordeelt dat je dit niet aan kunt, kiest het voor een milde immuunreactie, de laaggradige ontsteking. Dit is een noodoplossing die ervoor zorgt dat alle ziekteverwekkers zich slecht kunnen vermenigvuldigen en weinig schade aan kunnen richten, maar de ziekteverwekkers worden niet gedood.
Als de lichaamsbarrières langdurig “lek” zijn en er continu ziekteverwekkers in de bloedbaan komen, dan blijft het immuunsysteem continu geactiveerd. Er is dan sprake van een chronische ontsteking die samen gaat met een te hoog bloedsuikergehalte en vervolgens insuline ongevoeligheid (insuline resistentie). Op lange termijn kan dit leiden tot veel verschillende vage klachten zoals stemmingswisselingen, moeite met afvallen, slaapproblemen en de bekende chronisch ziektes als diabetes en hart- en vaatziekten.
Het lekke darm syndroom, in het engels leaky gut syndrome, is een wetenschappelijk aangetoond syndroom waarbij door een ongezonde leefstijl de darmen als het ware lek zijn geworden en daardoor niet meer in staat zijn om alle schadelijke stoffen en ziekteverwerkers tegen te houden. Het gevolg is dat van alles de bloedbaan in kan lekken, ook schadelijke stoffen. Er zijn relaties aangetoond met ziektes zoals Crohn, Collitis Ulcerosa, het prikkelbaar darm syndroom, reuma, depressie en COPD.
Een andere, minder bekende lichaamsbarrière is de bloed-hersenbarrière. De hersenen zijn het enige orgaan in ons lichaam met een ingebouwd beveiligingssysteem. Dit systeem bestaat uit een netwerk aan bloedvaten met een speciaal laagje cellen die belangrijke goede stoffen doorlaten, en schadelijke stoffen tegenhouden. Er zijn aanwijzingen dat een verzwakte, lekkende, bloed-hersenbarrière voorafgaat aan een aantal ziekten zoals Alzheimer, MS, Parkinson, Huntington en depressie. Wetenschappers hebben 
nog niet ontdekt hoe ze een lekkage in de bloed-hersenbarrière kunnen repareren. Het is bekend dat hoge bloeddruk en leeftijd de voornaamste risicofactoren van de ziekte zijn. Maar er zijn sterke aanwijzingen dat, net als bij het lekke darm syndroom, de ongezonde leefstijl een grote boosdoener is.
Genetica
Alle oplossingen die op dit moment worden gevonden tegen de chronische leefstijlziekten, zoals veel bewegen, onbewerkt eten, goed slapen, blootstellen aan koude, natuur en minder chronische stress, lijken allemaal een relatie te hebben met de evolutie van de mens. Veruit de langste tijd dat de mens op aarde leeft, heeft hij geleefd als jager-verzamelaar. In die tijd bestond de omgeving uit natuurlijk voedsel, veel noodzaak om te bewegen, koude, hitte, zuurstof, lichaamscontact, verbondenheid, een levensdoel en het leven bij een natuurlijk ritme van daglicht en duisternis. Doordat duizenden jaren deze factoren aanwezig waren, zijn het natuurlijke behoeftes geworden die onze stofwisseling nodig heeft om optimaal te kunnen functioneren. Het zijn onze oude vrienden. Het knelpunt is dat we de moderne omgeving zo hebben aangepast dat alle evolutionaire noodzaken zijn verdwenen terwijl onze genen deze oorspronkelijk input wel nodig hebben. Het feit dat darmen “lek” raken en dat er een afweerreactie ontstaat van het immuunsysteem kan gezien worden als een genetische reactie. We zijn namelijk van oudsher niet bekend met de westerse bedreigingen, daar is het lichaam niet op voorbereid. Dus alle mismatches van onze tijd in vergelijking tot de jager-verzamelaar leiden tot afweerreacties.
Vandaag een nieuwe dag!
Het mooie van ons lichaam is dat onze lichaamscellen plastisch zijn. Dit betekent dat alle cellen en structuren continu aan verandering en onderhoud onderhevig zijn. Bijna iedere 3 maanden zijn de meeste cellen in jouw lichaam vernieuwd, waardoor je in staat bent om een betere en sterkere versie van jezelf te maken. En dat alles start met de keuzes die jij vandaag maakt. Dus hoe eerder je betere leefstijlkeuzes maakt, hoe meer jij van een toegenomen vitaliteit kunt profiteren!